Szkło to materiał efektowny, ale wymagający. Spotykamy je w aranżacjach wnętrz, dekoracjach czy elementach użytkowych. Niekiedy konieczne staje się wykonanie w nim otworu. Wiercenie w szkle to zadanie dość trudne, ponieważ jeden nieostrożny ruch może zakończyć się pęknięciem tafli. Mimo to zadanie jest możliwe do wykonania nawet przez domowych majsterkowiczów. Warto więc wiedzieć, jak wiercić w szkle, jakie narzędzia są niezbędne i jaką technikę zastosować, aby uzyskać estetyczny rezultat.
Szkło to materiał, który łączy w sobie dużą twardość powierzchniową i jednocześnie wyjątkową kruchość. Oznacza to, że podczas obróbki nie ściera się równomiernie, lecz łatwo ulega gwałtownemu pęknięciu. W przeciwieństwie do drewna, które ma włóknistą strukturę prowadzącą narzędzie, czy metalu odkształcającego się plastycznie, szkło reaguje na nacisk i ciepło w sposób nieprzewidywalny. Właśnie dlatego wiercenie otworów w szkle wymaga od wykonawcy cierpliwości, dokładności i odpowiednio dobranych narzędzi. Najmniejszy błąd w postaci zbyt dużego nacisku, zbyt szybkich obrotów czy braku chłodzenia prowadzi do zniszczenia całej szklanej tafli.
Wycinanie otworów w szkle – niezbędne narzędzia
Podstawą jest właściwe wiertło.
Wiertła do szkła są produkowane z różnych materiałów, które
wpływają na ich trwałość, wytrzymałość i efektywność. Najczęściej stosuje się
wiertła diamentowe, często w formie koronek – czyli pierścieniowych wierteł,
które ścierają tylko brzeg otworu, pozostawiając gładki i estetyczny brzeg. Są one najbardziej precyzyjne i skuteczne przy twardych oraz kruchych materiałach, w tym grubych taflach szkła. Można również używać wierteł z węglika spiekanego
(widia), które charakteryzują się dużą twardością i odpornością na ścieranie –
sprawdzają się szczególnie przy cienkich taflach i mniejszych średnicach
otworów. Istnieją także wiertła z metalu duroplastycznego, łączące twardość z pewną elastycznością; są mniej popularne, ale mogą być stosowane w specyficznych zastosowaniach.
Równie istotna jest sama wiertarka. Do szkła nie używa się dużych prędkości – konieczna jest praca na wolnych obrotach i bez funkcji udaru. Idealnie sprawdzają się wiertarki z regulacją prędkości, które pozwalają rozpocząć wiercenie bardzo powoli, a następnie stopniowo zwiększać obroty w miarę pogłębiania otworu. Nie można zapominać o stabilnym podłożu. Tafla szkła powinna być położona na miękkiej, ale równej powierzchni, na przykład gumowej macie, która zniweluje drgania i zmniejszy ryzyko pęknięcia.
Jak wywiercić otwór w szkle krok po kroku
Pracę rozpoczyna się od przygotowania powierzchni. Szklaną taflę należy dokładnie oczyścić i odtłuścić, a następnie w miejscu planowanego otworu przykleić fragment taśmy malarskiej.
Dzięki temu wiertło nie ślizga się po gładkiej powierzchni. Początkowo końcówkę wiertła przykłada się pod lekkim kątem, aby narzędzie złapało punkt prowadzący. Kiedy powstanie niewielkie zagłębienie, należy ustawić wiertło pionowo. Obroty powinny być minimalne, a nacisk bardzo delikatny, ponieważ to tarcie, a nie siła nacisku, powoduje usuwanie materiału. Cały proces wymaga czasu i cierpliwości. Zbyt szybkie wiercenie lub chęć przyspieszenia pracy niemal zawsze kończy się pęknięciem.
Należy pamiętać, że podczas wiercenia szkło nagrzewa się bardzo szybko, a miejscowe ciepło prowadzi do powstawania mikropęknięć i naprężeń. To właśnie one są najczęstszą przyczyną nagłego pęknięcia całej tafli. Jeśli chcemy, aby wiercenie w szkle zakończyło się sukcesem, warto utrzymywać ciągłe chłodzenie wodą nawet w domowych warunkach – woda z jednej strony chłodzi materiał i wiertło, z drugiej wypłukuje pył szklany, dzięki czemu otwór jest gładszy i mniej postrzępiony.
Wycinanie otworów w szkle na chłodno
Nie trzeba mieć profesjonalnego sprzętu, aby skutecznie zabezpieczyć szkło. Najłatwiejszym sposobem jest polewanie miejsca wiercenia cienkim strumieniem wody z butelki, dzbanka czy nawet strzykawki. Woda nie musi płynąć nieprzerwanie, ale powierzchnia powinna być stale wilgotna, aby nie dopuścić do przegrzania. Inną metodą jest wykonanie wokół otworu małego pierścienia z plasteliny i nalanie do niego wody. W ten sposób tworzy się miniaturowy zbiorniczek, w którym obraca się wiertło. Można również wykorzystać gąbkę nasączoną wodą, przyłożoną od spodu tafli, tak aby wilgoć powoli przesiąkała do miejsca wiercenia. Każda z tych metod pozwala bez większych nakładów domowych poradzić sobie z chłodzeniem i znacząco zmniejsza ryzyko pęknięcia szklanej tafli.
Jak wywiercić dziurę w szkle dekoracyjnym?
Szczególnie delikatne są prace z cienkimi elementami, takimi jak szklane naczynia, wazony, kieliszki czy lustra.
W ich przypadku nacisk musi być jeszcze mniejszy, a chłodzenie jeszcze dokładniejsze. Tafle ozdobne i cienkie szybki mają większą tendencję do pękania, dlatego najlepiej prowadzić wiertło bardzo powoli, niemal bez nacisku, pozwalając, aby to sama końcówka diamentowa stopniowo wycierała materiał. Dobrą praktyką jest zabezpieczenie tylnej strony szkła wąską taśmą malarską lub maskującą, najlepiej papierową, która nie zostawia śladów kleju. Taśmę przykleja się dokładnie w miejscu wiercenia lub od spodu tafli, co ogranicza ryzyko wyszczerbienia przy wyjściu wiertła i zmniejsza odpryski. Dzięki temu wiertło prowadzi się pewniej, a otwór wychodzi estetycznie i bezpiecznie nawet na cienkich szklanych elementach.
Wycinanie otworów w szkle innymi metodami
Nie zawsze klasyczne wiercenie jest możliwe. Wycinanie otworów w szkle można przeprowadzić także innymi metodami. Przemysł wykorzystuje technologię cięcia strumieniem wody pod wysokim ciśnieniem z dodatkiem ścierniwa, a także obróbkę laserową. Te rozwiązania dają niezwykle precyzyjne efekty i pozwalają wycinać otwory o dowolnym kształcie bez ryzyka uszkodzenia tafli. W warunkach domowych jednak są one nieosiągalne, dlatego amatorzy pozostają przy tradycyjnym wiertle diamentowym i chłodzeniu wodą. Warto wiedzieć, że w przypadku dużych projektów często korzysta się z gotowych tafli, w których otwory są wykonywane fabrycznie, jeszcze przed hartowaniem.
Wiercenie w szkle hartowanym – czy to możliwe?
Wielu amatorów pyta o wiercenie w szkle hartowanym. Trzeba wyjaśnić jasno, że w praktyce nie jest to możliwe. Szkło hartowane dzięki specjalnej obróbce cieplnej zyskuje ogromną odporność mechaniczną i termiczną, ale równocześnie staje się zupełnie niepodatne na wiercenie czy cięcie. Próba wykonania otworu kończy się natychmiastowym rozbiciem tafli na drobne, bezpieczne kawałki. Dlatego wszystkie otwory w szkle, które ma być później hartowane, muszą być przygotowane jeszcze na etapie produkcji, zanim tafla trafi do pieca. Warto o tym pamiętać, planując np. montaż balustrad, drzwi prysznicowych czy ścianek działowych.
O czym pamiętać dla własnego bezpieczeństwa?
Podczas pracy ze szkłem zawsze najważniejsze jest nasze bezpieczeństwo. Nawet drobne odpryski mają bardzo ostre krawędzie i mogą poważnie skaleczyć dłonie, dlatego należy stosować rękawice ochronne oraz okulary zabezpieczające oczy.
Niezbędna jest także maska, ponieważ pył szklany bywa szkodliwy dla dróg oddechowych. Taflę szkła powinno się kłaść na miękkim, stabilnym podłożu, najlepiej na gumowej macie lub filcowej podkładce, która równomiernie rozłoży nacisk. Dzięki temu ryzyko pęknięcia podczas pracy znacznie się zmniejsza.
